امروزه برای نگهداری غذا و مایعات از جمله روغن خوراکی از  ظروف پلاستیکی به وفور استفاده  می کنند. حال سوالی که پیش می آید، آیا این مواد برای سلامت انسان و کیفیت مواد غذایی مناسب هستند؟ مطالعات نشان داده‌ که ظروف پلاستیکی می‌توانند مواد شیمیایی مضر را به غذا انتقال دهند، مخصوصا زمانی که با مواد چرب مانند روغن در تماس باشند. در این مقاله دلایل مضر بودن پلاستیک برای نگهداری مواد غذایی، به‌ویژه روغن را بررسی می کنیم.

1- ترکیبات شیمیایی مضر در پلاستیک:

 
پلاستیک‌ها از ترکیبات شیمیایی مختلفی تشکیل شده‌اند که بعضی از آن‌ها می‌توانند به مواد غذایی نفوذ کنند و مشکلات جدی برای سلامتی به وجود بیاورند. مهم‌ترین این ترکیبات عبارت‌اند از:

الف) فتالات‌ها:

موادی که برای افزایش انعطاف‌پذیری پلاستیک به آن اضافه می‌شوند را فتالات می گویند.فتالات ها نیز ازجمله مختل‌کننده‌های غدد درون‌ریز هستند و تاثیر منفی بررشد سلول‌های بدن و سیستم تولیدمثل دارند.چربی‌ها از جمله روغن، توانایی بالایی در حل کردن فتالات‌ها دارند و به همین دلیل مقدار بیشتری از این مواد شیمیایی وارد روغن می شود.

ب) بیسفنول:

یک ترکیب شیمیایی است که در تولید برخی از رزین‌های اپوکسی و پلاستیک‌ها مورد استفاده قرار می گیرد.این ماده یک مختل‌کننده غدد درون‌ریز است که باعث می شود تعادل هورمونی بدن به هم بریزد و خطر مبتلا شدن به بیماری‌هایی مانند دیابت و سرطان و مشکلات باروری را افزایش می دهد.

مطالعات نشان داده که که بیسفنول به ویژه در دماهای بالا یا در تماس با چربی ها مانند روغن سریعتر به موادغذایی منتقل می شوند.

ج) استایرن:

در بعضی از ظروف پلاستیکی، به خصوص ظروف یک‌بار مصرف، استایرن موجود است که در صورت تماس با مواد غذایی گرم یا چرب، آزاد می شود. استایرن یک ماده سرطان‌زا است که مصرف مداوم آن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان‌های مختلف، به‌خصوص سرطان سیستم عصبی و سرطان خون را افزایش میدهد.

2- تأثیر پلاستیک بر کیفیت روغن خوراکی:

نگهداری روغن در ظروف پلاستیکی باعث می شود کیفیت روغن خراب شود و این برای سلامتی انسان مضر است. در اینجا مهم‌ترین مشکلاتی که پلاستیک برای روغن به وجود می آورد را بررسی می کنیم

الف) تجزیه پلاستیک در تماس با روغن

یکی از خاصیت های روغن‌ها این است که حل‌کنندگی بالایی دارند که باعث می شود سرعت تجزیه شیمیایی پلاستیک‌ها را افزایش دهند که اینکار باعث می شود میکروپلاستیک‌ها و مواد شیمیایی به داخل روغن وارد ‌شوند که برای سلامتی بدن مضر است و در طولانی مدت می‌توانند باعث مشکلات گوارشی و هورمونی شوند و سرطان‌زا نیز می باشند.

ب) اکسید شدن روغن

معمولا پلاستیک‌ها در برابر اکسیژن نفوذپذیری کمی دارند، اما با استفاده مکرر و با گذشت زمان، کمی از اکسیژن هوا را می توانند عبور دهند. وقتی اکسیژن وارد ظرف روغن می شود باعث اکسید شدن روغن می شود  و ترکیبات مضری مانند پراکسیدها را آزاد می کند که برای سلامتی بدن ضرر دارد.

ج) تغییر بو و طعم روغن

بعضی از ترکیبات شیمیایی پلاستیک، مانند فتالات‌ها و بیسفنول ها می توانند بر طعم و بوی روغن تاثیر نامطلوبی بگذارند. در طول زمان برخی از پلاستیک‌ها مولکول‌های معطری را به داخل روغن آزاد می کنند که باعث کاهش کیفیت روغن و  تغییر طعم آن می‌شود.

3- خطرات ناشی از استفاده از ظروف پلاستیکی برای نگهداری روغن خوراکی:

نگهداری روغن در ظروف پلاستیکی برای سلامت انسان زیان هایی دارد  بعضی از مهم‌ترین خطرات عبارت‌اند از:

الف) افزایش خطر سرطان

 دربسیاری از ترکیبات پلاستیکی که وارد روغن می‌شوند، خاصیت سرطان‌زایی وجود دارد.مثلا از بعضی از پلاستیک‌های بی‌کیفیت استایرن جدا می‌شود که خطر مبتلا شدن به سرطان خون و سایر سرطان‌ها را افزایش می دهد.

ب) اختلالات هورمونی

ترکیبات شیمیایی مانند بیسفنول و فتالات‌ها که از پلاستیک وارد روغن می‌شوند، تعادل هورمونی بدن را مختل می کنند که برای کودکان و زنان باردار و افرادی که مشکلات هورمونی دارند، خطرناک‌تر است.

ج) مشکلات کلیوی و کبدی:

در طولانی مدت سمومی که از پلاستیک به روغن منتقل می‌شوند باعث می شود که عملکرد کبد و کلیه‌ها مختل شود. بعضی ازاین مواد به ‌صورت سموم محلول در چربی در بدن تجمع پیدا می کنند که دفع آن‌ها دشوار است.

4- . جایگزین‌های مناسب برای نگهداری روغن:

برای کاهش خطرات ناشی از پلاستیک، بهتر است از ظروف سالم تری برای نگهداری روغن استفاده کنیم تا خطرات ناشی از پلاستیک کاهش پیدا کند.بعضی از بهترین گزینه‌ها عبارت‌اند از:     

الف) ظروف فلزی (استیل ضدزنگ

به‌ خصوص زمانی که روغن در محیط گرم نگهداری می‌شود بهترین گزینه برای نگهداری روغن ظروف استیل ضدزنگ هستند. این ظروف به دلیل ویژگی غیرقابل‌نفوذ خود و هیچ‌ ماده مضری را به روغن منتقل نمی‌کنند.

ب) ظروف شیشه‌ای:

شیشه هیچ واکنشی با روغن ایجاد نمی‌کند و یک ماده بی اثر است و مواد شیمیایی مضری را به آن منتقل نمی‌کند. یکی از گزینه های مناسب برای نگهداری روغن، استفاده از بطری‌های شیشه‌ای است. مخصوصا شیشه‌های تیره‌رنگ که از روغن در برابر نور محافظت می‌کنند.

ج) ظروف لعاب‌دار یا سفالی

یکی دیگر از گزینه های مناسب برای نگهداری روغن،ظروف سفالی هستند.بعضی از ظروف سفالی که دارای لعاب بدون سرب و مواد سمی هستند،در گذشته برای نگه داری روغن استفاده می شدند.

نتیجه‌گیری

ظروف پلاستیکی به دلیل اینکه  ترکیبات شیمیایی مضری مانند بیسفنول و فتالات‌ها و استایرن را از خود جدا می کنند،برای نگهداری روغن و سایر مواد غذایی مناسب نیستند زیرا اثرات منفی زیادی بر سلامت انسان دارند که این امر باعث افزایش بیماری‌های کبدی و کلیوی و افزایش خطر ابتلا به سرطان و مشکلات هورمونی می‌شود. برای جلوگیری از این خطرات، بهتر است که روغن را در ظروف استیل و شیشه‌ای یا سفالی( لعاب‌دار) نگهداری کنید تا از خطرات احتمالی مواد شیمیایی مضر جلوگیری شود و کیفیت روغن نیز حفظ شود.